Dlaczego PPK jest bezpieczniejsze niż OFE?

Dla wielu pracowników barierą związaną z przystąpieniem do PPK jest swego rodzaju trauma powiązana z historią otwartych funduszy emerytalnych. Nadzieje, które wytworzyły pamiętne reklamy, w których występowała śmietanka aktorska tamtych czasów naprawdę pozwalały wierzyć, że dzięki OFE polscy emeryci będą cieszyć się jesienią życia na takim poziomie jak przynajmniej nasi zachodni sąsiedzi. Skończyło się jednak jak się skończyło, a zgodnie z najnowszymi projektami i propozycjami OFE mają być całkowicie zlikwidowane, a środki tam zgromadzone przekazane do trzeciego (dobrowolnego) filaru systemu emerytalnego. Żadna ustawa wprawdzie nie została jeszcze uchwalona, ale wraz z rozwinięciem się PPK, OFE rzeczywiście traci swój sens. Pamięć o burzliwej historii tych funduszy jest jednak wciąż trwała.

PPK bez wad OFE

Wydaje się jednak, że twórcy PPK przeanalizowali błędy poczynione przy tworzeniu OFE i skonstruowali system, który tych najważniejszych wad jest pozbawiony. Czyli:

– po pierwsze – wpłata do PPK ma charakter dodatkowy względem składki emerytalnej, a nie stanowi jej części, jak to było w przypadku OFE. Z tego powodu budżet ZUS nie cierpi, tak jak cierpiał przy obowiązkowym OFE.

– po drugie – wpłata do PPK ma charakter dobrowolny, w przeciwieństwie do obowiązkowego OFE. Z PPK każdy, w każdej chwili może zrezygnować i zabrać (po opodatkowaniu) swoje pieniądze.

– po trzecie – wysokość opłaty za zarządzanie ustalono na niskim (jak na Polskie warunki) poziomie – 0,5% wartości aktywów netto. To bardzo dobrze, bo przecież wysokie koszty funkcjonowania były jednym z najczęściej podnoszonych zarzutów wobec OFE. Szacuje się bowiem, że „w latach 1999–2015 przeciętne koszty ponoszone przez członków OFE, liczone w stosunku do wartości odprowadzanych składek, stanowiły około 14% ich wartości. Jeżeli natomiast porównamy je do aktywów netto OFE, to średnio kształtowały się one na poziomie 2,4%[1].”

– po czwarte – na emeryturę w PPK płaci nie tylko pracownik, ale także pracodawca i państwo. Dzięki temu stan konta rośnie szybciej niż gdyby oszczędności pochodziły wyłącznie z kieszeni pracownika.

PPK stanowią prywatną własność uczestnika

Jednak najważniejszą kwestią różniącą PPK od OFE i decydującą o jej bezpieczniejszym charakterze jest to, że zgodnie z ustawą o pracowniczych planach kapitałowych środki gromadzone w PPK stanowią prywatną własność uczestnika PPK. Własność zaś jest jedną z najstarszych instytucji ustrojowych, stanowiącą jedną z podstaw prawa rzymskiego, a obecnie chronioną zarówno na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jak i umów międzynarodowych (np. Powszechna deklaracja praw człowieka).

Taki jednoznaczny zapis ustawowy powoduje, że nie ma możliwości, aby powtórzyła się historia z OFE, kiedy państwo jednostronnie przejęło część zgromadzonych tam środków. Przejęcie własności prywatnej przez państwo jest obarczone bowiem daleko bardziej idącymi rygorami prawnymi niż przeniesienie środków publicznych od jednego ich dysponenta (OFE) do drugiego (ZUS).

Trzeba przy tym podkreślić, że środki zgromadzone w OFE miały właśnie charakter publicznych (jak uznał Trybunał Konstytucyjny w swoim głośnym wyroku w tej sprawie – wyrok z dnia 4 listopada 2015 r., sygnatura: K 1/14) i dlatego państwo mogło w taki sposób nimi rozporządzać. Pieniądze zgromadzone na rachunkach PPK mają status własności prywatnej i nie ma takiej dowolności w dysponowaniu nimi.

Zresztą środki zgromadzone w PPK można w każdej chwili wypłacić. Więc jeżeli ktokolwiek będzie widział zagrożenie np. związane z chęcią przejęcia tych pieniędzy przez państwo – będzie mógł je po prostu niezwłocznie wypłacić.

PPK jest bezpieczniejsze niż OFE

Jak więc widać z powyższego – pieniądze zgromadzone na rachunkach PPK nie powinny powtórzyć historii tych odkładanych w otwartych funduszach emerytalnych. Z tego względu obawiających się przystąpienia do PPK z powołaniem się na przykre doświadczenia przeszłości można jednoznacznie zapewnić, że pod tym względem PPK jest dużo bardziej bezpieczne niż OFE.

Błażej Wojnicz

[1] Joanna Niżnik – Koszty funkcjonowania otwartych funduszy emerytalnych w Polsce w: Annales Universitatis Mariae Curie – Skłodowska, Lublin – Polonia Vol. L, 4 Sectio H, 2016 – dostęp: https://journals.umcs.pl/h/article/view/3890