Bezpieczeństwo środków zgromadzonych w PPK zarządzanych przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych

Dla przystępujących do pracowniczych planów kapitałowych (PPK) jedną z najważniejszych rzeczy jest bezpieczeństwo środków gromadzonych na rachunkach PPK. Po przygodach z OFE, problemami GetBack i innymi mniejszymi lub większymi kłopotami na rynkach finansowych wątpliwości są naprawdę bardzo duże. W poprzedniej publikacji na temat bezpieczeństwa oszczędności w PPK napisałem, że powtórka z OFE zapewne nam nie grozi, a problemy czy afery GetBack lub Amber Gold są raczej nieszczęśliwymi wyjątkami niż regułą rządzącą rynkiem finansowym. Dziś powrócę do tematu wskazując trzy dodatkowe prawne gwarancje bezpieczeństwa. Ograniczę się jednak tylko do PPK prowadzonych przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych, bo w mojej ocenie one zdominują ten nowy sektor. Wskazuje choćby na to fakt, że spośród obecnych 19 instytucji finansowych oferujących PPK, aż 15 to towarzystwa funduszy inwestycyjnych. W tej formie prawnej działają także te, które na razie najdynamiczniej zdobywają klientów (jak PKO TFI czy TFI PZU). 

Osobowość prawna funduszu 

Niezwykle istotną kwestią zabezpieczającą gromadzony majątek jest to, że fundusz inwestycyjny posiada odrębną osobowość prawną od tworzącego go i zarządzającego nim z mocy prawa towarzystwa funduszy inwestycyjnych.Taka konstrukcja prawna stanowi najdalej idącą gwarancję bezpieczeństwa dla inwestorów w razie upadłości towarzystwa funduszy inwestycyjnych. W takim przypadku (tj. w razie upadłości TFI) wierzyciele nie mogą kierować roszczeń względem funduszu (gdzie znajdują się pieniądze inwestorów), a jedynie wobec towarzystwa. Oznacza to, że nawet w razie upadłości TFI nasze środki pozostaną nietknięte. 

Ważna rola depozytariusza 

Drugą formą zabezpieczenia prawnego majątku funduszu jest instytucja depozytariusza, którymi w praktyce są największe banki w Polsce (lista depozytariuszy dostępna jest na stronie KNF). Fundusz inwestycyjny nie trzyma sam posiadanych aktywów ale ma on obowiązek przechowywania ich właśnie u depozytariusza. Depozytariusz powinien działać niezależnie od TFI, a swoje aktywności powinien realizować w interesie uczestników funduszu inwestycyjnego. Oprócz przechowywania aktywów zadaniem depozytariusza jest także m.in. kontrolowanie funkcjonowania funduszu pod względem zgodności działania z przepisami prawa lub postanowieniami statutu. Warto podkreślić, że depozytariusz odpowiada za szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swoich ustawowych powinności. Co więcej – depozytariusz jest obowiązany do wytoczenia powództwa na rzecz uczestników funduszu przeciwko towarzystwu z tytułu szkody spowodowanej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków w zakresie zarządzania funduszem i jego reprezentacji. 

Niegroźna upadłość depozytariusza 

Ostatnią kwestią zabezpieczającą prawnie środki funduszu na którą chciałbym zwrócić uwagę jest to, że przechowywane u depozytariusza aktywa (który w przeciwieństwie do funduszu może upaść) są z mocy prawa wyłączone z masy upadłości depozytariusza. Nie mogą być one ponadto objęte postępowaniem restrukturyzacyjnym, a także nie mogą być przedmiotem egzekucji kierowanej przeciwko depozytariuszowi. Oznacza to więc, że problemy podmiotu przechowującego aktywa funduszu nie odbijają się niekorzystanie na majątku samego funduszu.

Błażej Wojnicz