Suwerenność a sojusze – czy stacjonowanie obcych wojsk sojuszniczych w Polsce to może być zdrada narodowa?

Głośnym echem odbiły się słowa Grzegorza Brauna wypowiedziane w trakcie dyskusji po expose prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego o tym, że: „o bezpieczeństwie narodowym mówili ludzie, którzy jego gwarancji upatrują w sprowadzaniu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej. I to jest zdrada, i to jest zdrada. A Wysoka Izba oswoiła się z tą fałszywą doktryną bezpieczeństwa narodowego do tego stopnia, że nikt nie reaguje^[1].” 

W późniejszej rozmowie na antenie TV Republika Grzegorz Braun dopytywany przez redaktora Ryszarda Gromadzkiego wyjaśnił, że Konfederacja: „stoi na gruncie suwerenności państwa polskiego”, w przeciwieństwie do „wasalizacji” prezentowanej rzekomo przez przedstawicieli obecnego rządu. Polskę zaś, w razie jakiegokolwiek ataku zbrojnego, powinny bronić wyłącznie „Wojsko Polskie, polska Policja, polska bezpieka – to oni, a nie służby i wojska obce^[2].” 

Powstaje więc naturalne pytanie – czy suwerenność państwa ogranicza możliwość zawierania sojuszy, w konsekwencji których wojska sojusznicze stacjonują na terenie Polski i w założeniu uczestniczą razem w ewentualnych działaniach wojennych w przypadku agresji państwa trzeciego? Bo kwestia tego, że granic Polski ma bronić polska amia jest bezsprzeczna. Ale czy koniecznie, w imię idei suwerenności, musi to robić sama? 

Definicja suwerenności

Pojęcie suwerenności powstało na gruncie języka francuskiego i nawiązywało do łacińskiego terminu superanus oznaczającego zwierzchnika. Pojęcie to zostało następnie rozpowszechnione za sprawą Jeana Bodina – francuskiego filozofa. Zdaniem Bodina suwerenna władza jest absolutna (bo nie zna żadnych ograniczeń z prawa stanowionego), nieustająca (bo suweren jest jej właścicielem i dzierży ją nieodwołalnie), święta (porównywalna do suwerenności Boga) i oddzielna od tych którzy jej podlegają. Władza ziemskiego suwerena na ziemi staje się niemal kopią władzy Boga – ziemski suweren nie podlega żadnemu prawu stanowionemu przez człowieka, w tym prawu stanowionemu przez siebie^[3]. 

Ewolucja pojęcia 

Oczywiście definicja ta pasująca idealnie do ówczesnych relacji politycznych i stosunków międzynarodowych podlegała przez kolejne lata znaczącej ewolucji. Obecnie choć suwerenność wciąż rozumie się jako: „zdolność do samodzielnego, niezależnego od innych podmiotów, sprawowania władzy nad określonym terytorium, grupą osób lub samym sobą^[4]”, to jednak absolutna samodzielność i niezależność państwa wydaje się to być trudna do zrealizowania (bądź też ewentualnie ograniczona tylko do kilku globalnych potęg). Wszystkiemu wszak jest winna zarówno globalizacja, jak i wzrost liczby uczestników stosunków międzynarodowych oraz rozwój ich różnorodności. Warto tylko przypomnieć, że w XVI wieku, gdy Jean Bodin tworzył swoje teorie, głównymi uczestnikami stosunków międzynarodowych były państwa i ewentualnie Kościół Katolicki. Nie istniała Unia Europejska, NATO, ONZ, FIFA, UEFA czy międzynarodowe korporacje gospodarcze, w tym banki i międzynarodowe firmy ubezpieczeniowe. Obecnie zaś (czy chcielibyśmy czy nie) wszystkie te podmioty w sposób niezwykle istotny i aktywny wpływają (lub chciałyby wpływać) na funkcjonowanie państwa i podejmowane przez nie decyzje. Tym samym zmieniając (w tym ograniczając) faktyczne uprawnienia suwerena.

Ocena polityki, a nie zdrada 

Stąd też suwerenność uwzględniająca realia współczesnego świata (co nie jest równoznaczne z beznamiętnym poddawaniem się im) nie stoi w sprzeczności z możliwością zaproszenia na terytorium Polski wojsk państw sojuszniczych. Zwłaszcza gdy są to wojska państwa, z którym Polska z własnej woli współpracuje w ramach największej militarnej organizacji międzynarodowej na świecie i pozostaje jego sojusznikiem. Oczywiście do oceny może pozostawać forma i cena zapłaty za ten pobyt oraz ewentualna ekwiwalentność świadczeń. Jednak nie jest to dyskusja w kategoriach suwerenności, ale skutecznego i korzystnego dla Polski prowadzenia polityki. A to ze zdradą narodową nie ma jednak nic wspólnego. 

Błażej Wojnicz

Zdjęcie: Photo by Jessica Radanavong on Unsplash

^[1] https://www.tvp.info/45408509/lider-konfederacji-o-zolnierzach-usa-w-polsce-zdrada

^[2] https://telewizjarepublika.pl/braun-my-konfederaci-stoimy-na-gruncie-suwerennosci-panstwa-polskiego,87728.html

^[3] P. Tarasiewicz – Suwerenność narodowa. Próba interpretacji filozoficznej; w: Cywilizacja. O nauce moralności, sztuce i religii. Nr 40/2012. 

^[4] Internetowy słownik języka polskiego – https://sjp.pl/suwerenność